|
De laatste bijeenkomst 2022 (5-12-2022) van Okra SF stond in het teken van de solidariteit met de onderdrukte Afghaanse bevolking. Een ingrijpende getuigenis werd verteld door een Afghaanse vluchteling die met zijn gezin op de vlucht was voor een lynch partij van de oprukkende Taliban. In het hiernavolgend verslag volgt een samenvatting van zijn spreekbeurt.
Leo Bormans en Qadir Nadery
Wie is Leo Bormans? Leo Bormans is geboren in 1954. Hij is geluksonderzoeker, journalist en schrijver van boeken als ‘The world book of Happiness, the world book of Hope en Geluk voor kinderen. Hij is Master in Talen en Wijsbegeerte. Hij reist de wereld rond als Ambassador of Happiness (geluk). Herman Van Rompuy schonk het boek ‘The world book of Happiness‘ aan de wereldreizigers. Kofi Anan schreef het eerste hoofdstuk van “The world book of Hope”. Het boek is in meer dan 12 talen vertaald.
Wie is Qadir? Qadir is geboren in 1981 in een klein dorp in Afghanistan met de droomverhalen van zijn moeder en de wilskracht van zijn vader. Hij behoort tot de etnische groep van de Hazara. Zijn fysionomie is anders dan die van de doorsnee Afghaan. Deze naam is een schuilnaam omdat de oorlog nog niet voorbij is. Zijn enige bezit waren acht knikkers. Hoe meer knikkers je hebt hoe meer aanzien. Je zou dit zelfs kunnen interpreteren als de kloof tussen rijken en armen. Aanvankelijk wilde de vader van Qadir absoluut in Afghanistan blijven wonen met zijn gezin. Hij zou er granaatappelbomen planten in de tuin en de vruchten zouden bijdragen tot het onderhoud van zijn gezin. Plots kreeg hij angst dat zijn gezin zou gedood worden door de nieuwe taliban. Zij zouden hem en Qadir aanzien als collaborateurs met de vreemde troepen. Zijn vader werd effectief vermoord voor vermeend verraad. Overal sterven mensen door de oorlog. Qadir houdt zich overeind door te werken voor de internationale troepen die zijn land wilden komen bevrijden. Tot ook hij, achtervolgd door de taliban, met vrouw en kinderen moet vluchten voor het geweld. Over de bergen en over de zee. Om Afghanistan te kunnen ontvluchten worden mensensmokkelaars ingeschakeld die tegen woekerprijzen hand en spandiensten verleenden. Dit scenario herhaalde zich per land van doorreis. De tocht strekte zich uit van Afghanistan over Iran naar Turkije en Griekenland en Bulgarije. De passage door Europa is een goed bewaard geheim. Na drie maanden belanden ze in Europa. Er is hoop. Qadir is autodidact en heeft Engels geleerd door de kranten op te rapen en te doorgronden. Ook Frans heeft hij zich op deze wijze eigen gemaakt. Momenteel leert hij met zijn kinderen Nederlands door in de huiskring deze taal te spreken. De familie van Bormans ondersteunt hem hierin.
Hoe zijn Qadir en Bormans een tandem geworden? Stuk voor stuk verliest Qadir de symbolische rinkelende knikkers van zijn leven. De grote portier laat hem niet binnen. Tot viermaal toe wordt zijn asielaanvraag afgewezen want geen gevaarlijk land. Uiteindelijk wordt de gegrondheid van zijn aanvraag aangenomen en vindt hij onderdak in een vluchtelingenkamp in Leopoldsburg. Dit is de woonplaats van Leo Bormans. Hij ontmoet Qadir toevallig en verneemt dat hij op vlucht is voor de oorlog in Afghanistan. Er ontstaat een bijzondere vriendschap en uiteindelijk ook een boek dat schreeuwde om geschreven te worden. Samen schreven ze een jaar lang aan dit hartverscheurend verhaal. Het boek telt 335 bladzijden. Wegens zijn bekendheid kan Leo Bormans in veel landen dit verhaal met Qadir uitdragen. Dit is niet zonder levensgevaar enerzijds wegens zijn afkomst als Hazaar en anderzijds omwille van het verkondigen van de rauwe waarheid. Voor de taliban mogen deze individuen overal ter wereld levend gekeeld worden. Tussen de vluchtelingen zijn er helaas ook infiltranten die rijkelijk betaald worden voor het elimineren van de vijanden van het land. Qadir heeft de opbouw van dit boek grotendeels gevolgd bij zijn uiteenzetting. Het boek zelf straalt een pakkend verhaal uit dat anders zou verloren gegaan zijn. Wie voelt bij het lezen niet de empathie opborrelen met een bevolking in de hel die door de taliban in Afghanistan wordt aangericht! Korte beschrijving van de inhoud van dit boek. Leo Bormans lanceert als inleiding van de spreekbeurt de universele woorden ‘Geloof, hoop en liefde‘. Qadir neemt over met zijn autobiografisch verhaal vanaf zijn jeugd tot op heden en dit is als volgt samen te vatten: Proloog Deel 1 Topaas (1989 – 1999) Deel 2 Smaragd (2006 – 2014) Deel 3 Jaspis ( 2015) Deel 4 Robijn ( 2015 – 2020) Epiloog De oorlog in Afghanistan (alles in de ik of hij of wij vorm betreft Qadir en/of zijn familie)
Proloog Hierin maken we kennis met de lijdensweg die Qadir en zijn gezin hebben doorstaan bij de vlucht uit hun land. Die tocht gebeurde met grote of kleine rubberboten naargelang de vluchtelingen konden betalen en gewoonlijk met een tekort aan zwemvliezen. Hoe hij zijn astmatisch kind in zijn armen voelde sterven. Hoe een ander kindje op het einde van de tocht vroeg “ Papa, zijn we bijna bij ‘Arussi’, het grote trouwfeest? Morgen stelde ik haar gerust waarop prompt volgde ‘papa waar is morgen? Topaas Topaas is een zonnige steen die op een zachte manier ontwikkeling en zelfverwezenlijking stimuleert. Het helpt je doelen te stellen en om die doelen te bereiken. Dit moet je lezen door de bril van een kleine jongen die doorgroeit tot het oudste kind van het gezin. Zoals ook wij hebben gespeeld beschrijft hij uitvoerig over het gevarieerd spel met de knikkers tot de topaas steen. Veelal ook gelinkt aan het harde leven en de oorlog. Het naar school gaan was en is ook problematisch. Veelal waren er geen leerkrachten en de meisjes mochten niet naar school. Er waren drie soorten straffen: – bij straf 1 sloeg de leraar hard met een stok op de palm van je hand. – bij straf 2 werden de benen vastgebonden en sloeg men 50 keer op de onderkant van de voeten. – bij straf 3 werd het hemd uitgetrokken en de gestrafte werd vastgebonden met de armen rond een boom en volgden 100 stokslagen op de rug. In de loop der jaren ontwikkelde Qadir zich zoals elke jongeling. Hij hielp vader in de tuin waar de droom van granaatappelbomen ijdel bleek. Hij vond een eerste job in een garage waar het hardere werk voor hem bleek te zijn. Hij trok 2 maal per jaar met zijn vader naar de markt om er hun aardappelen te slijten. Die tochten werden bemoeilijkt door rondtrekkende roversbendes. Toen zijn broer vluchtte voor de burgeroorlog werd hij eensklaps de oudste zoon van het gezin. Het werd hem duidelijk dat de hazara het laagste van het laagste zijn en blijven. Hij vroeg zich af of de gunst van de topaas ook geldt voor een achttienjarige, een man, de oudste zoon? Smaragd Er wordt gefluisterd dat in het diepste groen van smaragd de lente fonkelt, dat voor de drager niets verloren gaat, dat hij de groei ziet naast de pijn. Onsterfelijkheid is zijn deel. Ziet Qadir hier het toeval dat hij steeds uit de klauwen van een wisselende vijand blijft! Zijn broer sterft in Iran aan een gasfles. Qadir is 25 jaar en zoekt werk in Kabul. Als eerste job verkoopt hij met een vriend tapijten. In de ambassade zoekt men betrouwbare mensen en de Hazara hebben een voetje voor. Hij komt in contact met allerlei religieuze strekkingen en zelf behoort hij tot sjiitische minderheid. Qadir komt terecht in een culturele instelling bij de Fransen. Hij krijgt een uniform en voor de eerste keer in zijn leven schoenen. Als gids mag hij bezoekers rondleiden. Andermaal is bewezen dat men zo veel keer man is als men talen spreken kan. Dank zij de vele overuren kan hij periodiek voor tien dagen naar huis gaan. Bij een van die bezoeken moet hij afscheid nemen van zijn zieke mama. Zijn polyvalentie trok ook buitenlandse vrouwen aan die in de ambassade een job hadden. Hij wees alle avances af. Vader zocht voor hem een geschikte vrouw. Zijn werkgever organiseerde regelmatig een groepsgesprek en riep Qadir uit tot een van zijn beste medewerkers. Hierna begon het pesten en hij werd zelfs beticht van diefstal. De echte dief heeft hij zelf ontmaskerd. Het bleek de tuinman te zijn die afgeperst werd en die voortdurend stal om te voorkomen dat zijn zus zou verkracht worden. Bij dit alles zuchtte hij dat hij in een land vastzat in een doodlopende straat vol minachting en verdriet. Het leven kabbelde verder en vader vond de geschikte vrouw voor zijn zoon. Het was niet de dochter van zijn vriend maar wel Salima de stiefdochter. Het huwelijk is voltrokken volgens de plaatselijke rituelen. Bij hun thuiskomst moest Salima een pot met rijst omver stoten. Voor het levensonderhoud van zijn gezin oefende Qadir twee beroepen uit, namelijk in de Franse ambassade en in het restaurant van het kamp. Zijn broer vluchtte voor de burgeroorlog naar Iran. Kort na elkaar kreeg Qadir drie kinderen die opgroeiden bij hun moeder en hunkerden naar hun vader die meestal afwezig was. In elk gezin zijn er soms ongelukken en een kind heeft een van de knikkers ingeslikt zonder erge gevolgen. In dit klimaat is spelen met knikkers nergens goed voor. Voor je het weet ben je een gokker. Oorlog is een spel zonder winnaars. Jaspis Jaspis zou de reiziger beschermen. Jaspis zou de vlam aanvuren en de wil versterken. Ook al is de drager moe en de uitputting nabij. Dit sluit naadloos aan bij de uittocht die Qadir gedetailleerd geschetst heeft van de vlucht over paden vol hindernissen, uitbuitingen en valkuilen. Tijdens de laatste dagen in zijn vaderland gaat zijn zoon zienderogen achteruit met zijn longproblemen. De geneeskundige kracht en voedzame pitten van de granaatappel bieden tijdelijk therapie. Hij dwingt zich zijn zorgen in het gareel van geduld. De afrekeningen met wie de buitenlandse troepen geholpen had worden meedogenloos. Het wordt hem duidelijk dat je leven niet alleen bepaald wordt door de keuzes die je maakt maar ook door de keuzes die je niet maakt, de weg die je niet inslaat. Van zijn vader kreeg Qadir een ongeruste en dwingende telefoon dat hij onmiddellijk moet vertrekken omdat de taliban hem op de hielen zitten. Vliegensvlug werd het hoogst noodzakelijke ingepakt alsook een zakje met de acht knikkers. De vlucht trok door bos en langs de smalle paadjes van een rivier in de grootste stilte en van schuiloord naar schuiloord. Liedjes zijn voor de taliban stemmen van ongelovigen uit de hel. Vader werd doodgestoken en zijn zoon werd begraven achter een moskee. Een gunstig moment moest afgewacht worden wanneer het toezicht afgezwakt was om de oversteek naar Iran te wagen. Die gebeurde met aftandse minibussen of voor de zwaksten op bruine paarden. Zo bereikten ze Teheran. Bij een tante van de moeder van Qadir konden ze even op adem komen. Steeds moesten ze uit handen van de politie blijven want die zouden ze terug sturen naar Afghanistan. Via een tunnel die normaal afgedekt was geraakten ze aan de overkant. Daar begon andermaal een ellendig lang wachten tot in Istambul de zeepoort open gaat. Geen avontuur op een overvolle boot maar drijvende door het kokende water. Wij voelen ons welkom in Griekenland. Wij huilen van geluk. Wij krijgen niet onder woorden of dat uit blijdschap of uit droefheid is. Robijn Robijn zou zo hard zijn omdat er twee dieprode stromen in samenvloeien: pulserende liefde en bloedvergieten zonder eind. Een fonkelend hart dat liefdevol nieuw leven schenkt uit in leed geronnen bloed. In Brussel begint het wachten voor het gebouw van de grote portier. Na twee dagen kan hij aanschuiven voor de erkenning als vluchteling. De onrust aan de poort is groot. Wij vrezen dat wij als mieren zullen vertrappeld worden. En toch is er hoop dat wie voor de internationale troepen gewerkt heeft vlugger zal erkend worden. Wij worden naar een groot pas geopend kamp gestuurd. In dit kamp zijn er twee etnische groepen uit Afghanistan, de Pashtun en de Hazara. De Hazara worden ook in dit kamp vernederd en gesaboteerd door de Pashtun, die zich de betere wanen. Het ergste zou zijn dat er onder ons moordpartijen zouden zijn. Een Afghaans spreekwoord zegt immers ”De boom heeft het meest verdriet als hij gekapt wordt met bijlen waarvan de steel gemaakt is van zijn eigen hout”. Langzamerhand integreert Qadir zich bij de plaatselijke bevolking. Hij krijgt een fiets en verkent Limburg. Wat een contrast tussen deze (snel)wegen met de ezelskarren, gesluierde vrouwen, gaten in de weg en wapens. Salima gaat gebukt door een miskraam. Toch voelt hij het verschil tussen “thuis” en een ‘huis’. De plaatselijke bevolking blijft argwanend tegen die overrompeling. Een volksvergadering wordt belegd en Qadir mag komen vertellen waarom ze in Leopoldsburg leven. Hij zoekt werk maar steeds volgt een negatief antwoord omdat hij niet erkend is. Na verloop van tijd zijn er minder asielzoekers zodat dit kamp opgedoekt wordt en de verhuis volgt naar een andere locatie. Ook hier gaat de discriminatie door de Pashtuns verder. Na 15 maanden worden Salima en Qadir opgeroepen voor een eerste interview in Brussel. Het wordt een kruisverhoor over zijn verleden. Chronologisch moet hij een overzicht geven van zijn carrière en steeds wordt hij gewezen op tegenstrijdigheden in zijn verklaringen. Dit duurt 3 uur. Daarna is Salima aan de beurt maar zij kan niet lezen noch schrijven. Gedurende 1 uur wordt ook zij op de rooster gelegd en de grootste tegenstrijdigheid is een radio. Qadir bevestigde het bezit terwijl Salima verklaarde dat er geen radio was. Na 30 stresserende dagen volgt een omstandige beslissing. Qadir zou het niet aannemelijk gemaakt hebben dat er een aannemelijke vrees was voor persoonlijke vervolging. De inpakt van het geweldniveau is per regio erg verschillend. De verklaringen stroken niet met die van zijn vrouw (onder meer de radio). Derhalve weigert de commissie zijn vluchtelingenstatus en de beschermingsstatus. Hij krijgt 30 dagen om in beroep te gaan. Onze kamer in het vluchtelingenkamp blijkt plots niet meer dan het voorgeborchte voor de hel. Wij blijven er zitten, starend naar de leegte, overrompeld door razernij en verontwaardiging. De tweede ondervraging bracht weinig soelaas ondanks nieuw bewijsmateriaal en de bijstand van een advocaat die in de asielproblematiek gespecialiseerd is. Zijn werkgever van het internationaal legerkamp heeft en brief geschreven met kopieën van originele foto’s in het kamp. Hij bevestigt dat Qadir in zijn kamp werkte en omwille van zijn werklust en betrouwbaarheid tot kassier gepromoveerd werd. Het vonnis was andermaal dat niet voldaan werd aan de medewerkingsplicht. Ook de brief van zijn werkgever overtuigde niet vermits die gesolliciteerd was. Er werd onvoldoende aangetoond dat hij en zijn vrouw wel degelijk van het dorp waren en niet van Kabul. De niet coherente verklaringen over de radio bleven een storende factor en het verbod op bezit en het verzwijgen was geen afdoend argument. De onwetendheid over de onderwijskansen van hun dochters werd zwaar aangewreven. De rechter bevestigde de beslissing tot het verlaten van het grondgebied. Zij geven de hoop niet op. Toevallig ontmoet Qadir een militair die in het legerkamp werkt en die schrijft een brief naar de grote portier dat deze man niet terug naar Afghanistan kan. Hij heeft ons geholpen en verdient met zijn gezin een veilige toekomst. Afgewezen. Tot driemaal toe komt een aangetekende brief met het bevel het grondgebied te verlaten. De vrienden van Qadir richten ‘de vrienden van Qadir’ op. Zij zoeken honderd mensen die elke maand 50 cent doneren om te voldoen in het levensonderhoud. Zij zijn immers verplicht twee maand ondergedoken te leven. Ze keren terug naar het dorp waar zij 3 jaar geleden in een container gewoond hebben. De vrienden hebben gezorgd voor een huis dat een thuis is. De vrienden van Qadir en zijn advocaat blijven zoeken naar een uitweg uit het moeras waarin zij verzeild zijn geraakt. Om de tijd te vullen en groenten te telen heeft Qadir een volkstuintje gehuurd. Hij leert er inheemse groenten kennen en ziet ze groeien met de seizoenen. Hij vindt werk in een brasserie. Veelzijdig als hij is gaat Qadir in de scholen vertellen over zijn leven en dat van zijn familie. De kinderen zien voor het eerst een vluchteling in levende lijve. De meesten hebben geen besef waar Afghanistan ligt. Over de kronkels van de grote portier weten ze niet meer dan de oppervlakkige praatjes van de media. Meer dan ooit beseft Qadir dat het allerbelangrijkste in het leven rechtvaardigheid is. De derde fase is een periode vol procedures en rechtszaken. Na de vierde confrontatie is het bang afwachten op de uitslag van het allerlaatste beroep dat mogelijk is. De doorslaggevende elementen zijn de hiernavolgende: 1. het werken voor een internationale organisatie is onvergeeflijk. 2. de hazara zijn een specifiek doelwit 3. vader is vermoord. De rechter beslist de hoedanigheid van vluchteling toe te kennen en derhalve dat Qadir en zijn familie kan blijven. Dit wordt gevierd met de vrienden van Qadir. Op het gemeentehuis bekomt hij nieuwe papieren. Hij kon blijven werken in de brasserie. Er volgt een verrassingsfeest en ze krijgen nieuwe trouwringen. Het weekend erna nam hij deel aan een bosloop die hij zegevierend afsloot. Hij kon zonder ballast rennen. Hij liep niet meer weg van iets maar naar iets. In zijn spijkerbroek neemt hij de knikkers mee. In het volkstuintje graaft hij een kuil en begroef de knikkers voor eeuwig, als het ware een symbool van de vele doden die op het netvlies branden. Hij voelt zich als een vogel die opstijgt boven zijn vaderland. Hij wilde uitleg over zijn oversteek via Griekenland en verder. Zijn vriend van het theehuis is ook op de vlucht nadat alle voorraden van suiker, thee en saffraan vernield waren. Later vernam hij dat hij het niet gehaald heeft omdat de zee te woest was, de boot te zwak en door lek gekanteld. Iedereen is dood behalve hijzelf een zijn zoontje. Een terugkeer naar Afghanistan voor de begrafenis is het gevolg. De vraag ‘waar is mama? waarom papa, waarom?’ is onvermijdelijk. De oorlog in Afghanistan. De geschiedenis van Afghanistan is doorspekt met staatsgrepen, burgeroorlogen, corrupte regimes, buitenlandse bezettingen en verzetsgroeperingen. Vanaf het begin van de 18de eeuw werd het land geregeerd door diverse pashtunse koningshuizen. De verschillende invloeden van communisme en politieke islam in het Midden-Oosten leidden tot voortdurend oplopende spanningen. In 1971 werd de republiek uitgeroepen na een staatsgreep. In 1978 namen de communisten de macht over. In 1979 viel de Sovjetunie op bloedige wijze het land binnen. De oorlog duurde 9 jaar met de moedjahedien die gefinancierd werden door de Verenigde Staten en saoudi-Arabië. De Sovjettroepen beten hun tanden stuk en trokken zich in 1979 terug en lieten een puinhoop achter. In 1994 staken de taliban de kop op. Osama Bin Laden was reeds sedert 1996 in Afghanistan. Op 11 september 2001 voerde de terreurgroep Al Qaida aanslagen in de Verenigde Staten en vernietigde onder meer de Twin Towers. Als vergelding vielen de Amerikanen samen met het Verenigd Koninkrijk Afghanistan binnen. Het taliban regime werd uitgeschakeld. Hamid Karzai werd aangeduid als president. Corruptie en etnische tegenstellingen kelderden het vertrouwen in de nieuwe regering. In 2008 besloot president Obama het aantal Amerikaanse en internationale soldaten op te voeren. In 2011 werd Osama Bin Laden gedood zonder wezenlijke gevolgen op het slagveld. In 2014 begonnen de Amerikanen en de andere troepen van de alliantie met de terugtrekking van hun troepen. In 2018 opende de Amerikaanse Trump-regering onderhandelingen met de taliban. Einde 2020 ondertekenden de Verenigde Staten en de taliban een overeenkomst. Ondanks alles nam het geweld tussen de twee legers alarmerend toe. De tragische afloop is iedereen bekend. Voor de taliban geldt alleen de islam en de sharia, wars van de koran. Afghanistan vandaag. Meer en meer opium Aanvankelijk verboden de taliban de productie van drugs. Voor de financiering van hun programma is dit omgeslagen tot een enorme stijging van de omzet. Qatar zou een bondgenoot zijn. Momenteel zijn er gesprekken aan de gang met een minder (?) radicale vleugel van IS. Het is bang afwachten of dat zou uitmonden in het zoveelste conflict dat de regio zou kunnen ontwrichten.
Vrouwen zonder kansen Afghaanse vrouwen hebben op verschillende plaatsen in het land geprotesteerd tegen het verbod van meisjes en vrouwen om naar school te gaan. Deze protesten worden door de taliban hardhandig uit elkaar geslagen.
Kinderen tot huwelijk gedwongen Steeds meer jonge meisjes worden tot een huwelijk gedwongen. In Afghanistan heerst een economische en humanitaire crisis wat een perfect klimaat is voor kind huwelijken. Ook alle andere rechten voor meisjes en vrouwen zijn zo goed als verdwenen, zoals gezag, kleding, kansen. Wie zich niet naar die regels plooit wordt bedreigd, gearresteerd, opgesloten en gefolterd.
Afghanistan helemaal onderaan voor geluk Het onderzoeksbureau Gallup heeft na onderzoek vastgesteld dat stress, verdriet en zorgen het slechts is in Afghanistan. De talibaanse regering verwees dit natuurlijk naar de prullenmand en beweert dat de Afghaanse bevolking 'gelukkig’ is. Helaas staat Afghanistan helemaal onderaan de lijst van de gelukkige landen en sinds de taliban het land hebben overgenomen is het alleen maar erger geworden.
De sprekers hebben de brug gemaakt met de zoektocht naar hoop en geluk. Hoe staan wij tegenover dit drama? Behoren wij tot de klagers en zuchten hoe erg dat is? Of vinden dat Qadir een buitengewone prestatie heeft geleverd? Of is er ondanks alles tot een lichtje aan de einder? Tot welke groep behoren wij? En wat verbeidt Qadir zelf?
Willy Depoorter
|
